BARCELONA VANDAAG: WEINIG OM OP TE KLINKEN

Een verscheurde stad. Anders kan ik het niet noemen. Het was echt raar thuiskomen in Barcelona vrijdag. Ik vertrok in Brussel richting Spanje. Net toen ik geland was had het Catalaanse parlement de onafhankelijkheid uitgeroepen. Dus kwam ik aan in de overigens door niemand erkende republiek Catalonië. En nog voor ik met de taxi aan onze flat arriveerde had Spanje de autonomie van de regio alweer afgenomen, en het bestuur overgenomen. Verwarrend. Op z’n minst. De voorlopige ontknoping van jaren en maanden zonder deftig overleg en een compleet uit de hand gelopen opbod aan al dan niet onschuldige strategische kat- en muisspelletjes.

Mijn positie is altijd duidelijk geweest: ik ben niet meer maar ook niet minder dan een fanatieke bezoeker, een halftijdse inwoner, hooguit een parttime burger, in de mooiste stad van de wereld. In eigen land ben ik Vlaming, Belg, Europeaan en wereldburger, en dat is hier ook altijd mijn gevoel geweest. Ik heb de aard van de Catalanen, een fier en waardig volk, met een bewogen geschiedenis, en een sterke eigen wil, meer en meer leren kennen en waarderen, maar ik vind Eviva España ook een vrolijk liedje. Ik heb niet de ambitie om hier (en wees gerust, ook niet in België) aan politiek te doen, maar het boeit me wel ontzettend. Overigens: als je hier zo vaak bent kun je er ook niet aan ontsnappen.

Op restaurant, op de markt, bij m’n wijnhandelaar, in de winkels, overal gaat het er dezer dagen over. De stad is verscheurd tot en met. Laat je niks wijsmaken door geen enkel kamp. De ramkoers van de Catalaanse regering, en de keiharde opstelling van Madrid hebben beide kampen zo fanatiek gekregen, dat de situatie op scherp staat vandaag. Waar de voorbije jaren steeds meer Catalaanse vlaggen aan de huizen en balkonnetjes hingen is er nu plots ook een massa Spaanse vlaggen opgedoken in het straatbeeld. En toen we vrijdagavond naar ons lievelingsrestaurant Via Veneto wandelden, kwamen we net niet in een pro-Spaanse optocht terecht, en vanop dakterrassen klonk loeihard uit de speakers: “Eviva España”, de door de Belgische Leo Caerts geschreven wereldhit.

Om maar te zeggen: beide kampen bekampen elkaar steeds harder, voorlopig enkel met woorden, al was de manier waarop het door Madrid verboden referendum in elkaar werd gemept daar een trieste uitzondering op. Een aanpak waartegen ik me op social media ook grondig heb afgezet. Mensen die naar een referendum gaan in elkaar slaan is een afschuwelijke manier om olie op het toch al heftig wakkerende vuur te gieten.

Geen idee hoe de zaken nu gaan evolueren, maar ik hou m’n hart wel vast. Europa is duidelijk: de Catalanen moeten niet rekenen op erkenning of begrip. En ook economisch is de eenzijdig uitgeroepen onafhankelijkheid een zeer gevaarlijk spel, waar de meer gematigde bewoners van de stad en de regio doodsbenauwd voor zijn. Anderzijds kun je een uitgesproken volkswil ook niet negeren.

Dialoog is daarom de enige oplossing, en dat zouden de Junckers van deze wereld toch ook moeten weten. Want het is toch een beetje grotesk om afkomstig te zijn uit een charmant dwerglandje als Luxemburg, en toch te beweren dat je niet zit te wachten op een Europa met 91 lidstaten. En waarom niet? Waarom zou een sterk Europa niet kunnen bestaan uit sterke regio’s die op een vreedzame manier samenwerken? Zweren bij de landsgrenzen uit de 19^de eeuw is zo arbitrair. Er zijn in de twintigste eeuw nog weleens nieuwe landen ontstaan (na het uiteenvallen van het Oostblok bijvoorbeeld) die door Europa vlotjes erkend zijn.

Nogmaals: de onafhankelijkheid is niet per se wat ik wil. Voor veel van mijn Catalaanse vrienden hoeft die onafhankelijkheid ook niet en zij vinden de rit die Puigdemont heeft gereden absoluut niet slim. Anderen haten Madrid steeds meer en willen niks meer met “die bezetter” te maken hebben. In een democratie is het niet fout (en zelfs de enige manier) om op zoek te gaan naar een meerderheid voor je standpunt. Daarom zijn nieuwe verkiezingen, of ze nu door Catalonië zouden zijn uitgeroepen, of zoals nu opgelegd worden vanuit Madrid, geen slecht idee. Als iedereen maar de kans krijgt om op te komen.

Maar beter was het toch geweest, en blijft het ook, om toch ooit een echt erkend referendum te organiseren waarin de helft (of twee derde misschien, maar dat kan uiteraard onderwerp van dialoog zijn) van de bevolking zich pro onafhankelijkheid moet uitspreken alvorens die echt onderhandeld kan worden, met Madrid, met Europa en met de rest van de wereld. Daarvoor zouden duidelijke krijtlijnen moeten worden afgesproken waarbinnen alle partijen het democratische spel dan kunnen spelen. Met respect voor de mening van het volk.

Niet gemakkelijk allemaal, want de Spaanse premier Rajoy wil geen duimbreed toegeven, en wordt daar overigens door een overweldigende meerderheid van de andere Spanjaarden in gesteund. Ook al vragen de Catalanen overleg en dialoog, hij weigert die uitgestoken hand al jaren. Maar de separatisten in Catalonië moeten ook beseffen dat ze de onafhankelijkheid niet zomaar eenzijdig door de strot van hun bevolking kunnen rammen, want een grote groep van de eigen burgers heeft daar, zoals ik al schreef, ook gewoon geen zin in. Dialoog is echt de enige aanpak. En hopelijk heel snel. Want intussen raken families verscheurd, stellen collega’s zich steeds harder tegen elkaar op en zijn buren elkaars politieke vijanden aan het worden. En die sfeer voel je vandaag overal in de stad. Eén ding is duidelijk: Catalonië wordt er op dit moment niet beter of rijker van, wel integendeel.