Als er één programma is waar wij (de laatste tijd) graag naar kijken dan is het het Nederlandse “Ik Vertrek.” Het concept is u wellicht bekend: Nederlandse koppels (al dan niet met kinderen) beslissen dat ze het leven in het drukke, vaak koude en grijze Nederland achter zich willen laten, en dat ze hun geluk willen gaan zoeken in de zon in het Zuiden. Ze kopen dan een halve ruïne in de Spaanse bergen, een watermolen ergens in Italië, of een huis dat compleet moet gerenoveerd worden aan één of andere Costa. En bepakt en bezakt verhuizen ze nadat ze tijdend een Hollands feestje ergens in een Aalsmeers barretje of een lokale sportkantine afscheid hebben genomen van vrienden en kennissen die hen allemaal veel succes wensen, maar in de interviews wel bijna altijd zeggen dat ze het maar half begrijpen, of dat het toch zwaar zal worden.

In het programma wordt fraai in beeld gebracht hoe moeizaam de verbouwingen gaan, hoe die zonnige plek op die berg in de winter ook ijskoud blijkt te zijn, hoe moeilijk je aan leningen en vergunningen raakt in het zuiden, hoe muren van bordkarton blijken gemaakt, verbouwingen veel duurder blijken te zijn dan gedacht, en heimwee zoveel sterker toeslaat dan verwacht. Het lijkt wel alsof de makers de opdracht hebben gekregen: maak een programma dat mensen ervan weerhouden kan om naar het Zuiden te vertrekken. Want zo vaak blijkt de droom een nachtmerrie te worden. De budgetten waarmee men naar het Zuiden trekt zijn ook vaak niet realistisch. 80000 euro voor een krot van een huis en dan 35000 voor de verbouwingen. In het Zuiden kan er meer dan in Nederland of Vlaanderen, maar sommige budgetten zijn echt niet realistisch, en dat weet je als trouwe kijker van zodra het budget genoemd wordt. Kan niet goed gaan, denk je dan, en wat blijkt: je hebt gelijk. De eerlijkheid gebiedt me om te zeggen dat het op het einde soms nog wel min of meer goed komt, maar tijdens de verbouwingen zien alle koppels en families af en komen ze onverwachte ellende en beslommeringen tegen.

8 jaar geleden hebben wij ook verbouwd in Spanje. Maar dat ging wel op een andere manier. We hebben onze job niet opgegeven, integendeel, we werkten harder zodat we genoeg centen hadden om deze droom waar te kunnen maken. We hadden ons budget goed op voorhand bepaald. Een Nederlandse architecte die in Barcelona woont nam de coördinatie op zich, de aannemer was degelijk en betrouwbaar, het waren de jaren na de vastgoedcrisis, dus Spaanse aannemers snakten naar werk en wilden het goed doen, en ik vloog elke 14 dagen een middag naar Barcelona voor een werfvergadering. Online meetings, dat bestond nog niet. De architecte stuurde wel verslagen, filmpjes en foto’s, maar ik wou de vordering van de werken af en toe met mijn eigen ogen zien. En ik moet zeggen: wij hebben geen noemenswaardige problemen gekend onderweg. Maar dat komt wellicht omdat we zelf niks verbouwd hebben. Ik kan een taart bakken maar geen elektriciteit aanleggen, en laat me gehakt hakken dat kan, maar muren afbreken, no thanx.

Toch is er één terugkerende ellende van bijna alle mensen die verhuizen naar het Zuiden die voor ons zeer herkenbaar is: de mallemolen van de administratie. Banken, internetbedrijven, de Spaanse belastingen: allemaal proberen ze het ons als buitenlanders zo lastig mogelijk te maken. Gisteren nog eens ervaren. Sinds een half jaar kan ik niet meer inloggen op de website van onze Spaanse bank. Drie keer ben ik tijdens deze vakantie langs geweest in de bank, met papieren en identiteitskaart en zelfs met mijn laptop om aan te tonen dat het niet lukt, en telkens is dat een afschuwelijke ervaring. Ik spreek een beetje Spaans, maar echt niet goed genoeg om ingewikkelde bankzaken uit te leggen, en de bedienden in de bank weigeren om ook maar één woord in een andere taal te spreken. Engels? “Don’t speak” zeggen ze, en ze bekijken je alsof je covid en de pest tegelijk hebt.

De reden waarom we niet meer online kunnen hebben we inmiddels min of meer achterhaald. Elk jaar moet je bevestigen aan de hand van je Belgische identiteitskaart dat je residentie niet in Spanje is maar in België, en dat voor belastingredenen. Als je echter net als wij intussen ook verhuisd bent in België moet je die verhuis fysiek in de bank komen aankondigen, en papieren ondertekenen. Maar sinds onze verhuis zijn we door covid fysiek niet meer in onze Spaanse bank geraakt. Daardoor is alles in de soep geraakt, en slagen ze er maar niet in, ook al kom ik met alle geldige papieren om weer een geldige code voor online bankieren te genereren. Als ze ons zien komen in de bank zuchten en puffen ze. Gisteren zei de mevrouw aan de balie zelfs “het is vrijdag, het is druk, vandaag gaan we niet kunnen helpen.” Dan moet je weten dat er geen enkele andere klant in de bank was. Na veel aandringen hebben ze een nieuwe poging gedaan. Formulieren invullen, tokkelen op de computer, zuchten, puffen, gewoon kei onvriendelijk. IK heb twaalf keer mijn handtekening moeten zetten. Met twee stonden ze uiteindelijk boos naar ons te kijken aan dat bureautje om na een uur gesukkel te zeggen: het is te complex, maandag is onze computerspecialist hier, kom dan terug, hij moet het maar oplossen. Onvriendelijker bestaat niet.

En zo gaat het hier overal. Uren hebben we al met ambtenaren aan de lijn gehangen omdat we onze belastingen in Spanje niet konden betalen vanop een buitenlandse rekening. Nee, dat moesten we aan een loket komen doen. Dat we in covid-tijden niet mochten reizen, daar konden ze geen rekening mee houden. Nog een verhaal: in het begin dat we hier woonden hebben we een veel te duur internet-abonnement genomen met alle mogelijke TV-kanalen erbij en een vaste telefoon. Maar dat heb je vandaag niet meer nodig: TV kijk je via het internet (Streamz, TV-Vlaanderen en Netflix en zo) en een vaste lijn hebben we nooit gebruikt. De administratieve ellende om van dat dure contract af te raken en naar een goedkoper abonnement over te schakelen was een nachtmerrie. En ik geef toe, dat ik nog niet echt vlot Spaans of Catalaans spreekt, helpt dan niet. Uiteindelijk heeft de vriend die op onze flat let het voor ons kunnen oplossen, maar het heeft hem ook drie voormiddagen aan rompslomp gekost.

Wanneer we kijken naar ik vertrek dan herkennen we veel. Gelukkig niet van de bouwellende, maar wel van de administratieve mallemolen die in het Zuiden nog zoveel lastiger draait dan bij ons. Ik hoor overigens dat Italië nog veel lastiger kan zijn dan Spanje wat dat betreft. Kijk, het is onze vakantieflat, en wij hebben mensen die we indien nodig kunnen inschakelen, maar toch moeten wij om de zoveel tijd ook door dat frustrerende gedoe heen. Hoe erg moet het zijn als je vanuit Friesland naar het Italiaanse binnenland verhuist, waar ook niet altijd de zon schijnt, de verbouwingen een ramp kunnen zijn, en de administratie helemaal vast loopt, terwijl je de taal niet spreekt en je een super krap budget hebt. Kijk, wij vloeken hier soms ook eens, maar we kennen het intussen. Maar voor zo’n vertrekkers wordt hun droom in het Zuiden vaak een flinke nachtmerrie. “Ik vertrek” is dus echt waarschuwings-TV.